θεοδοσία

I

Όνομα αγίων της Ανατ. Ορθόδοξης Εκκλησίας.

1. Θ. η μάρτυς. Καταγόταν από την Τύρο της Φοινίκης. Μαρτύρησε σε ηλικία 18 χρόνων στην Καισάρεια της Παλαιστίνης, αφού την έριξαν στη θάλασσα. Η μνήμη της τιμάται στις 29 Μαΐου.

2. Θ. η μάρτυς. Ήταν μητέρα του αγίου Προκοπίου του μάρτυρα. Μαρτύρησε με ξίφος. Η μνήμη της τιμάται στις 8 Ιουλίου.

3. Θ. η ιερομάρτυς (8ος αι.). Γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη επί Θεοδοσίου Γ’ του Αδραμυττηνού (716-717) και έγινε μοναχή. Στα χρόνια της εικονομαχίας φυλακίστηκε ως οπαδός των εικονολατρών. Οι διώκτες της την έσφαξαν με το κέρατο ενός βοδιού. Η μνήμη της τιμάται στις 29 Μαΐου.

4. Θ. η βασιλίς (2ος αι.). Σύμφωνα με τον Λαυριωτικό κώδικα, ήταν κόρη του Αδριανού (76-138). Όταν επισκέφθηκε τους Αγίους Τόπους έγινε μοναχή, όπως επίσης ο ευνούχος Γερόντιος, ο οποίος τη συνόδευε. Η μνήμη της τιμάται στις 13 Απριλίου.

II

Αρχαία πόλη της Κριμαίας, στο σημερινό κράτος της Ουκρανίας. Ιδρύθηκε από τους Μιλήσιους τον 3ο αι. π.Χ. και γρήγορα εξελίχθηκε σε σημαντικό εμπορικό λιμάνι, από το οποίο οι ελληνικές πόλεις, κυρίως η Αθήνα, εφοδιάζονταν με σιτάρι από την εποχή του Λεύκωνα, ηγεμόνα του Κιμμέριου Βόσπορου, έως τα χρόνια του βασιλιά του Πόντου Μιθριδάτη Δ’. Μετά τον 3ο αι. μ.Χ. η Θ. άρχισε να παρακμάζει και τον 5ο αι. μ.Χ. κυριεύτηκε από τους Αλανούς και μετονομάστηκε σε Αβδάρδα. Ξαναχτίστηκε το 1266 από τους Γενοβέζους που την ονόμασαν Κάφφα και έκτοτε γνώρισε μια νέα περίοδο ακμής. Τότε ο πληθυσμός της είχε φτάσει τους 80.000 κατοίκους και το εμπόριό της είχε εξαπλωθεί έως την Κίνα. Μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης την κατέλαβαν οι Τούρκοι, οι οποίοι λόγω της σπουδαιότητάς της την ονόμαζαν Μικρή ΣταμπούλΣταμπούλ της Κριμαίας. Το 1771 πέρασε στην κυριαρχία των Ρώσων. Από τότε έως σήμερα κατοικείται από Ρώσους, Αρμένιους, Έλληνες και Εβραίους, οι οποίοι ασχολούνται κυρίως με την αλιεία, τη γεωργία, τη βυρσοδεψία, την ταπητουργία και την παρασκευή χαβιαριού. Η σύγχρονη πόλη (Feodosiya, περ. 74.000 κάτ. το 2003) διαθέτει μουσείο και πινακοθήκη, η οποία φιλοξενεί αποκλειστικά έργα του διάσημου Ρώσου θαλασσογράφου Αϊβαζόφσκι. Από τις ανασκαφές που έγιναν κοντά στην πόλη ήρθαν στο φως πολλά αξιόλογα έργα ελληνικής τέχνης και κυρίως αγγεία και κοσμήματα. Στη Θ. σώζονται πολλά αξιόλογα αρχιτεκτονικά έργα, όπως το γενοβέζικο κάστρο (1348), η αρμενική εκκλησία του 12ου αι. (Άγιος Στέφανος), το τζαμί Μουφτή (1623) κ.ά.

Παλαιότερα, στην πόλη κατοικούσαν πολλοί Τάταροι, αλλά μετά τη συνεργασία τους με τους Γερμανούς, στον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο, μεταφέρθηκαν, όπως και οι άλλοι Τάταροι της Κριμαίας, σε άλλες περιοχές. Αυτοί οι Τάταροι είναι απόγονοι των Ταταρομογγόλων, που εισέβαλαν το 1239 στην Κριμαία και ίδρυσαν ανεξάρτητο χανάτο, το οποίο τέθηκε αργότερα υπό την κυριαρχία της Τουρκίας, ανεξαρτητοποιήθηκε στη συνέχεια υπό την κηδεμονία της Ρωσίας, ώσπου τελικά προσαρτήθηκε οριστικά σε αυτή.

* * *

θεοδοσία, ἡ (Α)

δώρο ή προσφορά στους θεούς.

[ΕΤΥΜΟΛ. < θεο-* + -δοσία (< -δότης < δίδωμι) κατά τα εργο-δότης > εργο-δοσία, προ-δότης > προ-δοσία].